Ngôn ngữ trong nghệ thuật dân gian xứ Nghệ: Vẻ đẹp tiềm ẩn

“Tiếng đò đưa, tiếng chuối sau hè” – câu hát ru quen thuộc của người mẹ xứ Nghệ như đưa ta về với miền quê thanh bình, nơi ngôn ngữ được ví như dòng sông Lam hiền hòa, êm đềm mà sâu lắng. Nghệ thuật dân gian xứ Nghệ, từ hát ví dặm cho đến hò vè, truyện cười, đều mang trong mình một sắc thái riêng biệt, dung dị mà đậm đà bản sắc dân tộc.

Chất “Nghệ” đậm đà trong lời ca, tiếng hát

Chẳng phải ngẫu nhiên mà người ta ví von “điệu ví dặm là tiếng lòng người xứ Nghệ”. Ví dặm, với những làn điệu như “Xuân tình”, “Trăng sáng vườn chè”,… đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống tinh thần người dân nơi đây. Lời ví, tiếng dặm như rót mật vào tai người nghe bởi sự ngọt ngào, tha thiết mà sâu lắng.

Hò vè, một loại hình nghệ thuật khác, lại mang đến cho người nghe những tiếng cười sảng khoái. Ngôn ngữ trong hò vè thường mộc mạc, gần gũi với đời sống lao động, sản xuất của người dân. Những câu hò đối đáp dí dỏm, hài hước, châm biếm nhẹ nhàng những thói hư tật xấu đã góp phần tạo nên nét đặc trưng độc đáo cho ngôn ngữ trong nghệ thuật dân gian xứ Nghệ.

Từ câu chuyện dân gian đến bài học cuộc sống

Truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười… của người xứ Nghệ là kho tàng ngôn ngữ phong phú và giàu giá trị nhân văn. Mỗi câu chuyện như một bài học nhẹ nhàng về đạo lý làm người, về tình làng nghĩa xóm, về lòng trung thực, dũng cảm. Ngôn ngữ trong truyện dân gian thường sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, giúp người nghe dễ hiểu, dễ nhớ và thêm phần sinh động.

Ví dụ, câu chuyện “Sự tích con dế” với ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi đã truyền tải bài học về lòng kiên trì, nhẫn nại: “Dù cho nhỏ bé, yếu ớt, nhưng chỉ cần kiên trì, nỗ lực, ta sẽ vượt qua mọi khó khăn, thử thách”.

Giữ gìn và phát huy di sản văn hóa

Ngôn ngữ trong nghệ thuật dân gian xứ Nghệ không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là sợi dây kết nối thế hệ, là “bảo tàng sống” lưu giữ những giá trị văn hóa tinh thần quý báu. Việc gìn giữ và phát huy ngôn ngữ đặc sắc này là trách nhiệm của mỗi người con xứ Nghệ nói riêng và của cả dân tộc nói chung.

Bằng cách nào để gìn giữ và phát huy ngôn ngữ trong nghệ thuật dân gian xứ Nghệ? Câu hỏi này xin dành cho tất cả chúng ta cùng suy ngẫm và chung tay hành động. Mỗi người hãy là một “hạt giống” gieo mầm, góp phần giữ gìn và phát huy di sản văn hóa tinh thần quý báu của dân tộc.

Kết luận

Ngôn ngữ trong nghệ thuật dân gian xứ Nghệ mang đậm bản sắc văn hóa của người dân vùng đất “chín nhớ, mười thương”. Từ lời ca, tiếng hát cho đến những câu chuyện dân gian, ngôn ngữ ấy đã trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa tinh thần quý báu của dân tộc. Hãy cùng chung tay bảo tồn và phát huy di sản văn hóa độc đáo này!