Cách diễn đạt thời gian trong tiếng Nghệ An – Đậm đà bản sắc quê choa

“Răng mô ri mô ri, ni răng mô tê”, câu hát dân ca quen thuộc ấy như in đậm trong tâm trí mỗi người con xứ Nghệ, gợi nhớ về một vùng đất đầy nắng gió với những con người chân chất, thật thà. Không chỉ có làn điệu ví dặm thiết tha, ẩm thực độc đáo mà cách diễn đạt thời gian trong tiếng Nghệ An cũng mang đậm dấu ấn riêng, thể hiện bản sắc văn hóa đặc trưng của người dân nơi đây.

“Nỏ”, “Tê”, “Chừ” – Những mốc thời gian cơ bản trong tiếng Nghệ An

Khi mới tiếp xúc với tiếng Nghệ An, hẳn bạn sẽ không khỏi bỡ ngỡ với cách người dân nơi đây nói về thời gian. Thay vì “bây giờ”, “lúc nãy”, “bữa sau”… quen thuộc, bạn sẽ được nghe những từ ngữ độc đáo như “nỏ”, “tê”, “chừ”… Vậy ý nghĩa cụ thể của những từ này là gì?

1. “Nỏ” – “Tê” – Hai cách nói thay thế cho “Bây giờ”

“Nỏ” và “tê” là hai từ ngữ đặc trưng khi diễn đạt thời gian hiện tại trong tiếng Nghệ An.

• “Nỏ” thường được dùng để chỉ một khoảng thời gian rất gần với thời điểm nói. Ví dụ: “Nỏ tau mới ăn cơm xong”, “Nỏ mi đang làm gì đó?”.
• “Tê” lại mang nghĩa là thời điểm hiện tại, ngay lúc đang nói. Ví dụ: “Tê tau đang ở nhà”, “Tê trời đang mưa”.

2. “Chừ” – Từ ngữ chỉ thời điểm tương lai gần

“Chừ” trong tiếng Nghệ An tương đương với “lát nữa”, “chút nữa” trong tiếng Việt phổ thông. Ví dụ: “Chừ tau đi chợ”, “Chừ mi chờ tau với”.

3. Sự khác biệt tinh tế trong cách dùng “Nỏ” và “Tê”

Tuy cùng mang nghĩa “bây giờ” nhưng “nỏ” và “tê” lại có sắc thái ngữ nghĩa khác biệt. “Nỏ” thường được dùng trong văn phong nói, tạo cảm giác gần gũi, thân mật như một lời tâm sự. Trong khi đó, “tê” lại mang tính khách quan, thường được dùng trong ngữ cảnh trang trọng hơn.

Những cách diễn đạt thời gian độc đáo khác trong tiếng Nghệ An

Bên cạnh “nỏ”, “tê”, “chừ”, tiếng Nghệ An còn sở hữu một kho tàng từ ngữ phong phú để diễn đạt thời gian, góp phần làm nên sự độc đáo, hấp dẫn cho văn hóa ngôn ngữ nơi đây.

• “Hôm ni”: Tương đương với “hôm nay” trong tiếng Việt, dùng để chỉ ngày hiện tại. Ví dụ: “Hôm ni trời đẹp quá mi ạ!”.
• “Mựa ni”: Có nghĩa là “mùa này” trong tiếng Việt, dùng để chỉ mùa hiện tại. Ví dụ: “Mựa ni nắng hạn, bà con mình phải lo chống hạn cho lúa ngô”.
• “Rằm ni”: Tương đương với “tháng này” trong tiếng Việt, dùng để chỉ tháng hiện tại. Ví dụ: “Rằm ni, nhà tau ăn tết sớm mi ạ!”
• “Năm ni”: Tương đương với “năm nay” trong tiếng Việt, dùng để chỉ năm hiện tại. Ví dụ: “Năm ni, làng mình ăn tết to lắm!”.

Ngoài ra, còn rất nhiều cách diễn đạt thời gian thú vị khác trong tiếng Nghệ An mà bạn có thể khám phá như “hôm qua” (hôm qua), “mưa ni” (mùa này), “năm ngoái” (năm ngoái),…Mỗi từ ngữ đều mang đậm âm hưởng, nhịp điệu riêng, thể hiện sự sáng tạo trong cách sử dụng ngôn ngữ của người dân xứ Nghệ.

Lí giải về sự độc đáo trong cách diễn đạt thời gian của người Nghệ An

Sự độc đáo trong cách diễn đạt thời gian của người Nghệ An bắt nguồn từ nhiều yếu tố.

1. Ảnh hưởng của phương ngữ địa phương:

Tiếng Nghệ An thuộc nhóm phương ngữ Bắc Trung Bộ. Do điều kiện lịch sử, địa lý, quá trình giao lưu văn hóa mà tiếng Nghệ An đã hình thành những nét đặc trưng riêng trong hệ thống ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp. Trong đó, cách diễn đạt thời gian là một trong những điểm khác biệt rõ rệt so với tiếng Việt phổ thông.

2. Nét đẹp văn hóa truyền thống:

Người Nghệ An vốn nổi tiếng là cần cù, chịu khó, sống tình cảm và gắn bó với mảnh đất quê hương. Chính điều này đã ảnh hưởng đến ngôn ngữ của họ. Cách diễn đạt thời gian trong tiếng Nghệ An tuy mộc mạc, giản dị nhưng lại ẩn chứa sự gần gũi, thân thương, thể hiện rõ nét tâm hồn, tính cách của con người nơi đây.

3. Sự sáng tạo trong sử dụng ngôn ngữ:

Người Nghệ An rất sáng tạo trong việc sử dụng ngôn ngữ. Họ không ngừng biến đổi, làm mới ngôn ngữ để phù hợp với từng hoàn cảnh giao tiếp. Cách diễn đạt thời gian cũng không nằm ngoài dòng chảy sáng tạo đó.

Sự phong phú, đa dạng trong cách diễn đạt thời gian của người Nghệ An là một minh chứng cho sự độc đáo, hấp dẫn của văn hóa ngôn ngữ Việt Nam. Hãy cùng chung tay gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa quý báu này bạn nhé!

Bạn có ấn tượng với cách diễn đạt thời gian nào của người Nghệ An? Hãy chia sẻ cảm nhận của mình ở phần bình luận bên dưới nhé!